به گزارش بهارانه، زعفران گیاهی است که علاوه بر خواص دارویی از آن برای خوش‌طعم و خوش رنگ کردن غذاها استفاده می‌شود. این گیاه در شهرهای مختلف کشور به ویژه خراسان رضوی و خراسان جنوبی تولید می‌شود و یکی از محصولات صادراتی کشور به شمار می‌آید.

در ابتدا ایران به عنوان تنها صادرکننده زعفران دنیا شناخته شده بود، اما در سال‌های اخیر کشورهای دیگری نیز وارد تجارت زعفران شدند. امروزه اسپانیا به عنوان رقیبی برای ایران مطرح و یکی از صادرکنندگان زعفران محسوب می‌شود. امارات نیز بدون کشت زعفران به یکی از صادرکنندگان زعفران تبدیل شده است. علاوه بر این بسیاری از کشورها مثل افغانستان، هند و... در زمینه تجارت زعفران نیز فعال شده‌اند.
ایران با سهم 90 درصدی در تولید زعفران مقام نخست در دنیا را دارد و «قاین» به عنوان پایتخت طلای سرخ ایران، دارای برند جهانی در زمینه تولید زعفران است.
زعفران گیاهی است که در شرایط زیستی سخت قابلیت رشد دارد و نسبت به سرما مقاوم است و دوره زندگی این گیاه برعکس دیگر گیاهان زراعی است به طوری که گیاه زعفران در فصل بهار خزان می‌کند و در زمستان سرسبز است بر این اساس این گیاه تنها در اول آبان ماه به آب نیاز دارد و تا اوایل فصل بهار آبیاری از طریق باران و برف کفایت می‌کند. زمان برداشت زعفران از اوایل آبان ماه آغاز تا آخر همین ماه ادامه دارد.
از این رو کشت و تولید زعفران در ابتدا تنها مختص کشاورزان مشهدی بود اما بعدها به دلیل سودآوری و کم‌آب‌بر بودن در دیگر استان‌‍‌های ایران نیز کشت شد.
تولید زعفران 20 تن بیش از مصرف دنیا
براساس اظهارات رئیس خانه کشاورز استان همدان، کشت زعفران در همدان از نظر اقلیمی و تغییر الگوی کشت جواب می‌دهد اما چون بازار فروش و برند لازم را ندارد چندان سودی در تولید این محصول نهفته نیست چرا که بعد از تولید، پیدا کردن بازار فروش در اولویت قرار دارد.
ابوالقاسم سوزنچی می‌افزاید: سالانه 290 تن زعفران در سطح دنیا تولید می‌شود اما میزان مصرف سالانه 270 تن است بر این اساس 20 تن اضافه بر تقاضا تولید می‌شود. در این میان بزرگترین تولیدکننده زعفران در سطح دنیا، ایران است که با تولید سالانه 210 تن 90 درصد تولید زعفران دنیا را از آن خود کرده است.
وی ادامه‌ می‌دهد: در صورتی که بازار تولید را با افزایش سطح زیر کشت بالا ببریم به زعفران‌کاران قدیمی آسیب زده‌ایم و شناسایی بازارهای هدف جدید برای فروش این گیاه باید در اولویت قرار گیرد.
طبق اظهارات سوزنچی، سال گذشته یکی از کشاورزان همدانی یک کیلو و 800 کیلوگرم زعفران از اراضی خود برداشت کرد که در بازار توانست به قیمت کیلویی یک میلیون و 800 هزار تومان بفروشد در حالی که قیمت این گیاه در بازار حداقل کیلویی 4 میلیون تومان بود بنابراین سودی عاید این کشاورز نشد.
وی می‎افزاید: زعفران یکی از اقلامی است که در زمینه ارزآوری در ایران از جایگاه خاصی برخوردار است اما چون عرضه بیش از تقاضا است قیمت در بازار جهانی شکسته می‌شود بنابراین حرکت در عرصه فرآوری زعفران، بسته‌بندی و برندسازی و معرفی برند باید در اولویت قرار گیرد.
رئیس خانه کشاورز استان همدان با انتقاد از اینکه جهاد کشاورزی تنها به تولید محصول توجه دارد و به فروش اهمیت نمی‌دهد، می‌گوید: اقتصاد کشاورزی باید نسبت به بازار جهانی و داخلی محاسبه شود اما متأسفانه در این زمینه رویکرد انفعالی مطرح است.
وی با اشاره به مشکلات در زمینه تهیه پیازچه و بذر مرغوب زعفران اذعان می‌کند: در دنیا جابجایی محصولات کشاورزی از مقررات خاصی تبعیت می‌کند و جابجایی بذور کشاورزی مشکل است اما در ایران این موضوع رها شده است به طوری که سه سال گذشته بذری که وارد استان شد آلوده بود. از نظر قانونی فروش بذر بدون لیبل غیرقانونی است اما توسط برخی افراد این موضوع رعایت نمی‌شود و بذرهایی به صورت قاچاق وارد استان می‌شود.
وی تأکید می‌کند: بذری که وارد استان می‌شود باید قرنطینه شود و از استانداردهای لازم برخوردار باشد که متأسفانه تنها در شرایط حساس کانکس قرنطینه در همدان فعال می‌شود و در مابقی مواقع تعطیل است.
 برندسازی زعفران تولیدی همدان امکانپذیر نیست
معاون مدیریت امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی استان همدان نیز با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای تولید زعفران اظهار می‌کند: اراضی زعفران سه سال طول می‌کشد تا به سن باروری برسد با این حال سال گذشته از 130 هکتار سطح زیرکشت در استان 366 کیلوگرم زغفران تولید شد.
رحیم بیات با بیان اینکه حدود 300 نفر بهره‌بردار در زمینه کشت زعفران در استان فعال هستند، می‌افزاید: این کشاورزان اکثراً کمتر از یک هکتار از اراضی خود را به کشت زعفران اختصاص دادند اما به طور میانگین هر یک هکتار ظرفیت برداشت حدود 5 کیلوگرم زعفران را دارد.
وی ادامه می‌دهد: با وجود اینکه کشور افغانستان پیازهای مورد نیاز خود را از کشور ما تامین می‌کند اما عملکرد در هکتار این محصول در این کشور 10 کیلوگرم است، چرا که مدیریت مزرعه، خاک، آبیاری به موقع و کود در افزایش عملکرد در هکتار موثر است.
وی با بیان اینکه بیشترین کشت زعفران به شهرستان ملایر اختصاص دارد، می‌گوید: در سطح کشور اصلی‌ترین تولیدکننده این گیاه استان خراسان رضوی با 78 درصد و خراسان جنوبی با 18 درصد است و چهار درصد باقیمانده متعلق به استان‌های کرمان، اصفهان، همدان، خراسان شمالی و فارس است.
به گفته بیات، مبدا اصلی گیاه زعفران، آسیا و کشورهای ایران و چین معرفی شده است، به طوری که کشور ما بین 80 تا 89 درصد تولید جهان را دارد و نخستین تولید کننده محسوب می‌شود. از طرفی دیگر مقام‌داران تولید زعفران کشورهای جهان پس از ایران و چین، مراکش، پاکستان و ایتالیا هستند و پس از آنها چین، افغانستان، آمریکا، آرژانتین، میانمار به میزان کمتری تولید دارند.
وی با اشاره به اینکه مناطق استان همدان هیچ محدودیت خاصی برای عدم کشت این محصول ندارد، اظهار می‌کند: جهاد کشاورزی طرح‌های حمایتی ویژه‌ای از کشاورزان دارد در این زمینه مجوز لازم برای انتقال پیازچه زعفران برای بهره‌برداران متقاضی صادر می‌شود و همچنین به کشاورزان دارای سطح زیرکشت بالای 2.5 هکتار تسهیلات از طریق صندوق توسعه ملی پرداخت می‌شود.
معاون مدیریت امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی استان همدان با اشاره به ضرورت برندسازی در زمینه محصولات تولیدی بیان می‌کند: برندسازی زعفران تولیدی در استان امکان‌پذیر نیست چرا که سطح زیر کشت و میزان تولید پایین است و بیشتر زعفران تولیدی در استان صرف خودمصرفی می‌شود. متاسفانه زعفران تولیدی کشور به اسپانیا صادر می‌شود و پس از بسته‌بندی در آن کشور به سایر کشورها فروخته می‌شود و برخی به صورت فرعی برای فروش به مشهد می‌برند.
بر این اساس با توجه به محدودیت منابع آبی کشت زعفران یکی از فعالیت‌های سودآور در کنار دیگر فعالیت‌ها برای کشاورزان همدانی است که باید مورد توجه قرار گیرد. چرا که زمان برداشت این محصول مصادف با فصل بیکاری کشاورزان است و در زمین‌های کم بازده قابل کشت است و علاوه بر آن به جهت آنکه زحمت زیادی در طول کاشت تا برداشت برای کشاورزان به همراه ندارد می‌توان به صورت خانوادگی اقدام به کاشت زعفران کرد.

نویسنده : الهام خلیلی خو

انتهای پیام/