به گزارش بهارانه؛ آزمایشگاه‌های دانشگاه، جایی است که ایده‌ها شکل عملی می‌گیرند و تحقیق به زندگی واقعی پیوند می‌خورد. همین بستر‌ها، ستون اصلی علمی دانشگاه آزاد می‌شوند که خدمات مختلف آموزشی، تحقیقاتی به دانشجویان و اساتید و البته متقاضیان بیرون از فضای دانشگاه یعنی شرکت‌ها، صنایع و دستگاه‌ها ارائه می‌دهند. انتشار رتبه‌بندی جدید آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه آزاد در سال 1404 نقشه‌ای روشن از آنچه پشت در‌های آزمایشگاه‌های 31 استان و دو واحد جامع و مستقل جریان دارد، ارائه می‌کند؛ نقشه‌ای که نشان می‌دهد کدام استان‌ها موتور محرک پژوهش شده‌اند و کدام واحد‌ها فراتر از زیرساخت محدود خود خلق ارزش کرده‌اند.
رتبه‌بندی زیرساختی و عملکردی آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی سال ۱۴۰۴ بر پایه داده‌های سامانه سا‌ها و در چهارچوب اهداف سند تحول و تعالی دانشگاه انجام شده و 31 استان و ۳۷۲ واحد دانشگاهی را دربرگرفته است. در بخش زیرساختی، تعداد آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها، میزان تجهیزات عمومی و پیشرفته و ظرفیت نیروی انسانی متخصص موردتوجه قرار گرفت. در بخش عملکردی، تعداد خدمات ثبت‌شده در سامانه سا‌ها، درآمد حاصل از ارائه خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی به صنعت و جامعه و قرارداد‌های منعقدشده بررسی شد. شاخص‌های کیفی نیز شامل مجوز‌های رسمی، گواهی‌های استاندارد بین‌المللی ISO 17025، عضویت در شبکه‌های ملی و همکاری با سازمان‌های تخصصی بوده است. «فرهیختگان» در ادامه جزئیات این رتبه‌بندی را بررسی و با رؤسای مجموعه آزمایشگاه‌های 4 واحد برتر گفت‌وگو کرده که در ادامه ازنظر می‌گذرانید. 
اصفهان، استان برتر شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد 
دانشگاه آزاد استان اصفهان توانسته با مجموع آزمایشگاه‌های خود، در بخش زیرساختی جایگاه برتر را میان سایر استان‌ها کسب کند و رتبه نخست کشور را در رتبه‌بندی کلی به دست آورد. بررسی رتبه‌بندی استان‌ها نشان می‌دهد مجموع آزمایشگاه‌های اصفهان، رتبه اول در حوزه عملکردی و رتبه دوم در زمینه درصد بهره‌وری را از آن خود کرده‌اند. در این استان، امتیاز‌های کسب‌شده شامل ۱۰ هزار و ۶۷۹ در حوزه زیرساختی، ۱۰۷ هزار در حوزه عملکردی و بیش از هزار درصد در حوزه بهره‌وری است. پس از اصفهان، استان کرمان در حوزه عملکردی در رتبه دوم و در حوزه بهره‌وری در رتبه نخست قرار دارد. آزمایشگاه‌های این استان موفق به کسب بیش از ۵۰ هزار امتیاز در حوزه عملکردی و بیش از ۴ هزار امتیاز در حوزه زیرساختی شده‌اند. استان تهران نیز در حوزه عملکردی رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. تمرکز تجهیزات پیشرفته و تعداد بالای واحد‌های دانشگاهی در پایتخت باعث تقویت توان زیرساختی دانشگاه شده و به همین ترتیب، آزمایشگاه واحد علوم و تحقیقات رتبه اول در حوزه زیرساختی و واحد تهران مرکز رتبه چهارم را کسب کرده‌اند. گلستان، البرز، یزد و مرکزی رتبه‌های بعدی را در جدول رتبه‌بندی آزمایشگاه‌های استانی به خود اختصاص داده‌اند و حضور این استان‌ها در میان 10 رتبه نخست نشان داده توسعه زیرساخت‌ها و بهره‌وری آزمایشگاهی محدود به چند منطقه خاص نبوده و روندی رو به گسترش پیدا کرده است. در ادامه، استان‌های آذربایجان شرقی، خوزستان و چهارمحال‌وبختیاری نیز بخشی از توان پژوهشی و آزمایشگاهی کشور را نمایندگی کرده‌اند. در میانه جدول، استان‌هایی مانند خراسان رضوی، آذربایجان غربی، سمنان، فارس، قزوین و گیلان قرار گرفته‌اند. استان‌هایی که هرچند از نظر حجم زیرساخت در سطح متوسط قرار دارند، اما نسبت بهره‌وری برخی از آن‌ها امیدوارکننده بوده و امکان ارتقای جایگاهشان را در سال‌های آینده فراهم کرده است. 
برترین واحد‌های دانشگاه از نظر فعالیت‌های آزمایشگاهی
در میان واحد‌های دانشگاهی، واحد اصفهان (خوراسگان) در شاخص عملکردی رتبه اول و در شاخص بهره‌وری رتبه دوم را کسب کرد و نشان داد ترکیب تجهیزات پیشرفته، کارشناسان متخصص و ارتباط فعال با صنعت چه نتیجه ملموسی می‌تواند ایجاد کند. واحد سیرجان با درصد بهره‌وری ۶ هزار، رتبه اول بهره‌وری و رتبه دوم کلی را گرفت. واحد‌های کرج، گرگان، تهران غرب، همدان و خمینی‌شهر نیز عملکرد درخشانی ثبت کردند و نشان دادند رشد زیرساختی دانشگاه آزاد تنها محدود به پایتخت نیست. انتشار این رتبه‌بندی مسیر برنامه‌ریزی هدفمند، تخصیص بودجه بر اساس عملکرد واقعی، توسعه آزمایشگاه‌های مرجع و تقویت ارتباطات صنعتی را هموار کرد و رقابت میان واحد‌ها را افزایش داد. این ارزیابی گسترده به‌عنوان نقشه‌راه توسعه آینده شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد، چراغ راه پژوهش و بهره‌وری دانشگاه خواهد بود.