به گزارش بهارانه به نقل از جهان نیوز، ای خدای من! ولی خودت را که فرزند دختر پیامبر توست، و هم نام رسول توست، برای ما، هویدا ساز، تا بر تمامی باطل پیروز شود.آن را درهم کوبد و نابود سازد.حق را احقاق و آن را تحقق بخشد.

ای خدای من! او را پناه بر بندگان مظلوم ، و یاور برای آن که جز تو یاوری ندارد، و مجدد(تجدید کننده) برای احکام تعطیل شده کتابت، و برای تمامی نشانه های دین و سنت رسولت برافرازنده قرار ده....(۱)

اقرار حاضران در غدیر به ولایت امیرالمؤمنین امام علی(ع)

واقعه غدیر در ۱۸ ذی الحجه سال ۱۰ هجری اتفاق افتاد. و رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله، درست هفتاد روز بعد، در ۲۸ صفر سال ۱۱ هجری به وقوع پیوست. بلا فاصله پس از این حادثه، وقایع جانسوز پس از رحلت صورت گرفته، و چنان دگرگونی شگرف و بی سابقه ای به بار آمد که گوشه ای از آن را می توان در این بخش از دعای ندبه شاهد بود که: (امت بر نابودی او پای می فشرد، و بر قطع رشته های پیوسته به او و دور کردن فرزندانش گرد آمده بود، جز تعداد اندکی که همچنان بر رعایت حق آنان پایدار مانده بودند.)(۲)

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بعد از انشاء خطبه غدیر به امر خداوند اقدام به اخذ بیعت برای امیرالمؤمنین و ذریّة ایشان علیهم السلام نمودند: پس مأمورم که از شما بیعت بگیرم و با شما دست بدهم بر اینکه قبول کنید آنچه از طرف خداوند عزّوجلّ درباره امیرالمؤمنین علی و جانشینان بعد از او آورده ام که آنان از نسل من و اویند (و آن موضوع) امامتی است که فقط در آنها بپا خواهد بود و آخر ایشان مهدی است. (۳)

از آنجا که تعداد افراد حاضر در غدیرخم بسیار زیاد بود، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم ابتدا بیعتی به صورت اقرار زبانی منعقد فرمودند. آنچه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در متن این اقرار نامه، کلمه به کلمه القا فرمودند، خود تجلّی گاه دقیقی برای پیام غدیر بود. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در این قسمت از برنامه غدیر، با ظرافت تمام به مردم فهماندند که این بیعت چه وظیفه ای بر عهده آنها خواهد گذاشت واز این طریق گستره مسؤولیت آنها را در قبال اولیای الهی تا روز قیامت معیّن فرمودند.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دستور فرمودند مردم به صورت دسته جمعی بگویند: ما شنوا و مطیع و راضی هستیم و سر تسلیم فرود می آوریم درباره آنچه از جانب پروردگار ما و خودت به ما رساندی؛ درباره امامت اماممان علی امیرمؤمنان و امامانی که از صلب او به دنیا می آیند.

سپس درباره کیفیّت بیعت آنها نیز اقرار زبانی گرفتند که: بر این مطلب با دلهایمان و جانهایمان و زبانهایمان و دستهایمان با تو بیعت می کنیم. بر این عقیده زنده ایم و با آن می میریم و [روز قیامت] با آن محشور می شویم. در آن تغییر نمی دهیم و چیز دیگری جایگزین آن نمی کنیم و شک نمی کنیم [و انکار نمی نمائیم] و تردید به دل راه نمی دهیم و از این عهد بر نمی گردیم و پیمان را نمی شکنیم.(۴)

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در این قسمت خطبه از مردم اقرار گرفتند که همه توانایی ها و دارایی های خویش را در خدمت امیرمؤمنان علیه السلام و ائمّه علیهم السلام از نسل ایشان بکار گرفته، در این راه حتّی از بذل جان خویش هم دریغ نورزند (انفسنا) سپس از مردم تعهّد گرفتند که تا زنده هستند و حتّی بعد از مرگ، از عهد و پیمان خویش بر نگردند و در این راه ثابت قدم باشند. در ادامه باز تأکید فرمودند که: پس برای آنان عهد و میثاق از ما گرفته شده، از دلهایمان و جانهایمان و زبانهایمان و باطن های ما و دستهایمان.

این نوع بیعت زبانی نشان می دهد که گویی رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نسبت به این امّت، احساس خطر کرده اند و با هر روشی می خواسته اند آنها را از سرپیچی و کجروی بازدارند و به مردم بفهمانند که وظیفه آنها این است که با جان و قلب و زبان و دست و در حقیقت با همه وجود، اطاعت از ائمّه اطهار علیهم السلام کنند و این اطاعت هم برخاسته از همه جانشان باشد. به عبارت دیگر، این وظیفه از مردم خواسته شده که ائمّه علیهم السلام را به معنای کامل کلمه، مولای خویش بدانند؛ همانطور که در طول خطبه، بارها و بارها بر «مولویّت» ایشان تأکید فرموده اند.(۴)

معنای ولایت

در اسلام، بیشتر از همه بر روی کلمه «ولایت» تکیه شده است. هم در خطبه غدیر و هم در آیه شریفه «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ» (۵) پدیده حکومت را با نام «ولایت» بیان کرده است.

ولایت، معنای عجیبی است. اصل معنای ولایت، عبارت از نزدیک بودن دو چیز با یکدیگر است. فرض بفرمایید وقتی که دو ریسمان، محکم به هم تابیده می‌شوند و جدا کردن آنها از یکدیگر، به آسانی ممکن نیست، آن را در عربی «ولایت» می‌گویند. ولایت، یعنی اتصال و ارتباط و قرب دو چیز به صورت مماس و مستحکم با یکدیگر. همه معانیی که برای «ولایت» در لغت ذکر شده است - معنای محبّت، معنای قیمومیت و بقیه معانی، که هفت، هشت معنا در زبان عربی هست - از این جهت است که در هر کدام از اینها، به نوعی این قرب و نزدیکی بین دو طرف ولایت وجود دارد؛ مثلاً «ولایت» به معنای محبّت است؛ چون محبّ و محبوب، با یکدیگر یک ارتباط و اتصال معنوی دارند و جدا کردن شان از یکدیگر، امکان‌پذیر نیست.

اسلام، حکومت را با تعبیر «ولایت» بیان می‌کند و شخصی را که در رأس حکومت قرار دارد، به عنوان والی، ولیّ، مولا - یعنی اشتقاقات کلمه ولایت - معرفی می‌کند. (۶) 

آن کسی که منصوب به این مقام است، برخلاف حکام و فرمانروایان عالم، فقط یک فرمانروا یا یک سلطان و یک حاکم نیست بلکه یک ولی است، به مردم نزدیک است، به آنها پیوسته است و مورد اتکای دل و جان مردم است.(۷) 

در عید غدیر، معیارها و ارزش‌های حاکمیّت مشخص شد

با مطرح کردن امیرالمؤمنین (علیه الصلاة و السلام) و با نصب آن بزرگوار برای حکومت، معیارها و ارزش‌های حاکمیّت، معلوم شد. پیغمبر در قضیه غدیر، کسی را در مقابل چشم مسلمانان و دیدگان تاریخ قرار دادند که از ارزش‌های اسلامی، به طور کامل برخوردار بودند. یک انسان مؤمن؛ دارای اعلای تقوا و پرهیزکاری؛ فداکار در راه دین؛ بی‌رغبت نسبت به مطامع دنیوی؛ تجربه شده و امتحان داده در همه میدان‌های اسلامی: میدان‌های خطر؛ میدان‌های علم و دانش؛ میدان قضاوت و امثال اینها؛ یعنی با مطرح شدن امیرالمؤمنین (علیه الصلاة و السلام) به عنوان حاکم و امام و ولیّ اسلامی، همه مسلمانان در طول تاریخ باید بدانند که حاکم اسلامی، انسانی که از آن ارزش‌ها نصیبی ندارند؛ از فهم اسلامی، از عمل اسلامی، از جهاد اسلامی، از انفاق و گذشت، از تواضع و فروتنی در مقابل بندگان خدا و آن خصوصیّاتی که امیرالمؤمنین (علیه الصلاة و السلام) داشتند، بهره‌ای نداشته باشند، شایسته حکومت کردن نیستند.(۷)

از آنجا که ائمّه علیهم السلام ولیّ الله هستند، این حق از جانب خداوند به ایشان اعطا شده است و اگر کسی اقرار به این حدّاقلّ مولویّت نداشته باشد، در حقیقت، قائل به ولایت ائمّه علیهم السلام نیست و لذا از دایره ایمان خارج می گردد.(۸)

هرچند این روز بیش از آنکه ولایت و سرپرستی امیر المؤمنین علیه السلام و ائمّه از نسل ایشان را اعلام نماید، یادآور حقوق از دست رفته ایشان از ابتدای روز غدیر در حجّة الوداع تا امروز می باشد و این مسأله ای است که دلهای همه دوستداران اهل بیت علیهم السلام را در اعیاد بزرگ مانند غدیر و قربان و فطر و جمعه محزون می کند و آنها را در مجالس دعای ندبه جمع می سازد.(۹)

وقتی که پیامبر از امام مهدی (عج) در غدیر نام بردند

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در خطبه غدیر ، بعد از معرفی امیرالمؤمنین و امامان بعد از ایشان ، در بخشی از خطبه در معرفی امام مهدی (عج) به عنوان آخرین امام ، فرمود: بدانيد كه آخرينِ امامان، مهدي قائم از ماست. اوست غالب بر اديان، اوست انتقام گيرنده از ظالمين، اوست فاتح قلعه‌ها و منهدم كننده‌ي آنها، اوست غالب بر هر قبيله‌اي از اهل شرك و هدايت كننده‌ي آنان.

بدانيد كه اوست گيرنده‌ي انتقام هر خوني از اولياء خدا. اوست ياري دهنده‌ي دين خدا

بدانيد كه اوست استفاده كننده از دريايي عميق. اوست كه هر صاحب فضيلتي را بقدر فضلش و هر صاحب جهالتي را بقدر جهلش نشانه مي‌دهد. اوست انتخاب شده و اختيار شده‌ي خداوند. اوست وارث هر علمي و احاطه دارنده به هر فهمي.

بدانيد كه اوست خبر دهنده‌ي از پروردگارش، و بالا برنده‌ي آيات الهي. اوست هدايت يافته‌ي محكم بنيان. اوست كه كارها به او سپرده شده است.

اوست كه پيشينيان به او بشارت داده‌اند، اوست كه بعنوان حجّت باقي مي‌ماند و بعد از او حجّتي نيست. هيچ حقّي نيست مگر همراه او، و هيچ نوري نيست مگر نزد او.

بدانيد او كسي است كه غالبي بر او نيست و كسي بر ضد او كمك نمي‌شود. اوست ولي خدا در زمين و حكم كننده‌ي او بين خلقش و امين او بر نهان و آشكارش(۹)

[امیرالمؤمنین علیه السلام] ، مظلوم غدیر[نیز] ، در آیینه تاریخ، او و برنامه کارش را بر دور دست افق نظاره کرده بود که می گفت: او هدایت را جایگزین هوی پرستی خواهد نمود، آن گاه که هر یک از این دو را - به غلط و ناروا - جای دیگری نشانده اند. و آن دم که بساط استادی و حکومت آراء - باطله - بر قرآن رواج گرفته باشد، او این سفره را بر می چیند، و بار دیگر قرآن را بر موضع بلند هدایت اندیشه ها می نشاند، و آراء مردم را به تبعیت از آن فرا می خواند.(۱۰)

امیرالمومنین (علیه السلام) غمزدگان داستان اسف بار تنها ماندن خود و دلهای پر غصه از قصه های رنج آور فرزندان پاکش را همواره امید می بخشید که: یقینا جهان – چونان شتری بد خو و سرکش که به هر حال و به ناچار به سوی فرزندش باز می گردد – بار دیگر به ما رو خواهد کرد. (۱۱) و آنان که شاهد این کلام، از آن مظلوم غدیر و سقیفه بودند، به گوش خود شنیدند که دهان حضرتش در دنباله این سخن، به تلاوت این آیه از قرآن مجید مترنم گشت: و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین.(۱۲)

منابع:

۱-فرازی از دعای عهد، مفاتیح الجنان
۲- سیمای حضرت مهدی(عجل‌الله تعالی فرجه) به‌روایت غدیر، اصغر صادقی ، ص۱۶
۳- پیمان غدیر: بیعت با مهدی " عجل الله تعالی فرجه الشریف"،محمد بنی هاشمی ص ۲۳ به نقل از اسرار غدیر ص ۱۲۹ و ۱۶۳ 
۴- همان ،ص۲۵ به نقل از اسرار غدیر ص ۱۳۲-۱۳۱
۵-سوره مائده آیه ۵۵
۶-غدیر در بیان مقام معظم رهبری،تهیه و تنظیم حسین احمدی ، برگرفته از بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسؤولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران، به مناسبت عید سعید غدیر، ۶/۲/۱۳۷۶
۷- همان ، برگرفته از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسؤولان و کارگزاران نظام به مناسبت عید غدیرخم ۱/۱۲/۱۳۸۱
۸-پیمان غدیر: بیعت با مهدی " عجل الله تعالی فرجه الشریف"، محمد بنی هاشمی
ص۳۳
۹- همان ، ص۴۷
۱۰- سیمای حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه ) به روایت غدیر، اصغر صادقی، ص۵۱ به نقل از نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸
۱۱- همان ، ص ۵۲ به نقل از علی (علیه السلام)، نهج البلاغه، حکمت شماره ۲۰۰
۱۲- قرآن مجید. سوره قصص، آیه ۵: و چنین اراده می کنیم که بر ضعیف نگاه داشته شدگان زمین منت نهیم، و ایشان را به پیشوایی رسانیده، و آنان را وارثان - زمین - قرار دهیم.