به گزارش بهارانه؛به نقل از سپهر؛سرطان پستان (Breast Cancer) همچنان بهعنوان یکی از شایعترین بیماریهای بدخیم در میان زنان در سراسر جهان شناخته میشود.
این سرطان هنگامی ایجاد میشود که سلولهای پستان بهطور غیر قابل کنترل رشد کرده و تومور تشکیل دهند. تومورهای بدخیم میتوانند در بافتهای اطراف یا حتی در قسمتهای دورتر بدن پخش شوند. با این حال، تشخیص و درمان زودهنگام میتواند به پیشگیری از این اتفاق کمک کند. با وجود پیشرفتهای چشمگیر در روشهای درمانی، آمارها نشان میدهند که تشخیص دیرهنگام همچنان عامل اصلی در کاهش نرخ بقای بیماران است.
به همین منظور ماه اکتبر بهعنوان ماه جهانی اطلاعرسانی درباره سرطان سینه (Breast Cancer Awareness Month)، انتخاب شده، این تاریخ مصادف با نهم مهرماه تا نهم آبانماه در ایران است. روبان صورتی نیز نماد بینالمللی آگاهیبخش درباره سرطان سینه است.
هرچند که زیرساختهای تشخیص و درمان در ایران رو به بهبود است، اما لزوم افزایش آگاهی عمومی، بهویژه در مورد غربالگریهای دورهای، همچنان یک ضرورت غیرقابل انکار است چراکه به گفته تمام متخصصان جراحی پستان، آگاهی زنان نقش عمده و چشمگیری در پیشگیری از سرطان سینه دارد.
بهدلیل اهمیت این موضوع مرضیه لشکری؛ رئیس اداره سرطان معاونت درمان وزارت بهداشت، از برگزاری طرح ملی «هفته ماموگرافی رایگان» خبر داد و گفت: این طرح از 26 مهر تا 3 آبان 1404 در مراکز درمانی منتخب کشور اجرا میشود و بانوان میتوانند در این بازه زمانی بهصورت رایگان ماموگرافی انجام دهند یا نوبت خود را رزرو کنند. به اذعان وی سالانه بیش از 19 هزار مورد جدید سرطان پستان در کشور ثبت میشود و روزانه بیش از 50 زن به این بیماری مبتلا میشوند. این بیماری حدود 26 درصد از کل سرطانهای زنان را تشکیل داده و یکی از علل اصلی مرگ ناشی از سرطان در بانوان بهشمار میرود.
اهمیت این پویش ملی تنها در ارائه خدمات نیست، بلکه در تغییر نگرش جامعه نسبت به معاینات پیشگیرانه نهفته است. به همین منظور با دکتر صغری ربیعی، استاد بازنشسته دانشگاه علوم پزشکی همدان و متخصص زنان، زایمان و نازایی، گفتوگو کردیم که در ادامه میخوانید:
*در ابتدا بفرمایید سرطان پستان چیست و چگونه تشخیص داده میشود؟
این پرسشی است که با افزایش آمارها اهمیت بیشتری پیدا میکند. در گذشته عنوان میشد که از هر هشت نفر یک نفر به این بیماری مبتلا میشود، اما در آمارهای جدید، این میزان افزایش یافته و در کشورهای پیشرفته که دادهها بهطور دقیق ثبت میشوند، این نسبت ممکن است به یک نفر از هر سه یا چهار نفر نیز برسد. متأسفانه کشور ما نیز با شیوع بسیار بالایی مواجه است و ما روزانه در محیط کار با موارد متعددی از این بیماری روبهرو هستیم.
از آنجا که سرطان پستان اغلب بدون علامت اولیه بروز میکند، تشخیص آن ممکن است به تأخیر بیفتد. مهمترین علامتی که یک فرد ممکن است خود متوجه آن شده و برای بررسی به پزشک مراجعه کند، مشاهده یک توده در سینه است. این توده معمولاً بدون درد است و با قوام نسبتاً سفت و ثابت (فیکس) که قابلیت حرکت ندارد، مشخص میشود و میتواند در هر قسمتی از سینه ایجاد شود. شایعترین محل بروز این تودهها، ربع خارجی و بالایی سینه است؛ اگرچه در سایر نقاط نیز ممکن است رخ دهد، اما آمار شروع از این ناحیه بیشتر است.
علاوه بر توده بدون درد که شایعترین علامت است، علائم دیگری نیز وجود دارند که نباید نادیده گرفته شوند:
1. ترشح خونی یا شفاف (آبکی) از نوک سینه: این ترشح اگر یکطرفه باشد، حتماً باید برای بررسیهای دقیقتر مورد توجه قرار گیرد.
2. سرطان التهابی پستان (Inflammatory Breast Cancer): این نوع خاص از سرطان ممکن است خود را شبیه علائم عفونت پستان نشان دهد؛ پوست ناحیه قرمز، متورم و دردناک میشود و ظاهر پوست شبیه پوست پرتقال میگردد. در خانمهایی که در سنین غیرشیردهی هستند و علائمی مشابه عفونت پستان مشاهده میکنند، حتماً باید احتمال وجود یک بیماری زمینهای مانند سرطان پستان مد نظر قرار گیرد.
3. سندروم پاژه: گاهی اوقات خارش مداوم در نوک سینه مشاهده میشود. اگر خارش بیش از یک یا دو ماه ادامه یابد و به داروهای ضدالتهاب و ضدخارش پاسخ ندهد، بهویژه اگر یکطرفه باشد، باید نمونهبرداری صورت گیرد، زیرا این علامت نیز میتواند نشانهای از سرطان پستان باشد.
*منظور از علائم یکطرفه بودن چیست؟
منظور این است که در یک طرف سینه این علائم ظاهر شود چراکه احتمال اینکه فردی همزمان هر دو سینه او درگیر باشد، بسیار نادر است؛ در اغلب موارد، علائم تنها در یکی از سینهها بروز میکنند.
*خانمها چقدر زمان دارند تا این بیماری را در مراحل ابتدایی شناسایی کرده و از پیشرفت آن جلوگیری کنند؟
نکته حائز اهمیت در مورد زمانبندی این بیماری این است که برای رسیدن یک توده سرطانی به اندازه دو سانتیمتر، حدود 20 سال زمان نیاز است. این بدان معناست که از لحظه شروع رشد سلولهای سرطانی تا زمانی که بیمار بتواند توده را با معاینه فیزیکی کشف کند، تقریباً دو دهه فرصت وجود دارد. بنابراین، خانمها حدود 20 سال فرصت دارند تا بیماریهای سینه خود را در مراحل بسیار ابتدایی تشخیص دهند.
*راهکار اساسی برای تشخیص زودهنگام چیست؟
راهکار اساسی انجام معاینات منظم است. این معاینات شامل موارد زیر میشود:
1. معاینه ماهیانه توسط خود فرد: خانمهایی که به سن بلوغ رسیدهاند، میتوانند پس از اتمام دوره قاعدگی و در حمام، بافت سینه خود را که در حالت خیس و بدون چربی بهتر قابل لمس است، معاینه کنند.
2. معاینه سالانه توسط پزشک: این معاینه برای همه بانوان لازم است.
3. افزایش حساسیت در سابقه خانوادگی: برای افرادی که سابقه خانوادگی سرطان پستان دارند، توصیهها شدیدتر است؛ ممکن است نیاز باشد معاینات سالی دو بار انجام و بررسیهای تشخیصی مانند سونوگرافی از سنین پایینتر و با فواصل زمانی کوتاهتر آغاز شود.
همانطور که گفته شد قدم نخست در تشخیص این سرطان، خودتشخیصی (Self-Examination) است؛ به این معنا که افراد باید خودشان بهطور ماهیانه سینههایشان را معاینه و سپس برای پیگیری، به پزشک متخصص مراجعه کنند. این معاینات توسط متخصصان زنان و همچنین جراحان عمومی، بهویژه آن دسته از جراحانی که فوق تخصص در زمینه پستان دارند، انجام میشود، اما بهطور کلی متخصصان زنان نقش محوری در این زمینه ایفا میکنند.
*این سرطان در چه سنی شایع است؟
سرطان پستان محدود به سن خاصی نیست؛ از زمانی که سینه زنانه شده و به بلوغ میرسد، احتمال بروز وجود دارد. شخصاً مواردی از سرطان سینه در سنین 18 و 22 سالگی نیز مشاهده کردهام. به همین دلیل، معاینات منظم باید حداقل از سن 18 سالگی آغاز شود.
برای افراد زیر 35 سال، بهدلیل سفت بودن نسبی بافت سینه و نفوذ دشوارتر اشعه ایکس، سونوگرافی سینه ابزار کمکی تشخیصی بسیار مفیدی است. در موارد مشکوک، امآرآی سینه میتواند کمک تشخیصی مؤثرتری باشد.
*علل و ریسک فاکتورهای ابتلا به این بیماری چه مواردی هستند؟
علت اصلی بسیاری از سرطانها مشخص نیست، اما در مورد سرطان پستان، سابقه خانوادگی یک مؤلفه بسیار مهم است. بهویژه، وجود جهش در ژنی به نام BRCA1 که قابل بررسی است، فرد را در گروه شدیداً در معرض خطر قرار میدهد و نیازمند مراقبتهای ویژه است. همچنین، سابقه سرطان در سایر ارگانهای مرتبط مانند سرطان تخمدان یا رحم نیز میتواند خطر را بالاتر ببرد.
* خانم دکتر لطفاً بفرمایید که تفاوت کیستهای سینه و توده سرطانی چیست؟ آیا این کیستها خطرناک هستند یا خیر؟
تفاوت اصلی در ساختار آنهاست؛ کیست همانطور که از نامش پیداست، یک توده دارای جدار است که معمولاً جدار آن نازک بوده و درون آن مایع تجمع یافته است. کیستها اغلب ماهیت هورمونی دارند، شایع هستند و خوشخیم بوده و ظرفیت تبدیل شدن به بدخیمی را ندارند.
اما توده سرطانی (سالید/توپر)؛ بهاصطلاح «توپر» هستند و هیچ ماده آبکی در داخل آنها وجود ندارد؛ بنابراین، افرادی که کیستهای متعدد دارند، نباید نگران باشند، زیرا این کیستها کاملاً تحت تأثیر نوسانات هورمونی قرار دارند و درد آنها معمولاً دوطرفه است و کاملاً با تودههای بدخیم تفاوت ماهوی دارند.
*چه زمانی این بیماری افراد را مجبور به جراحی و برداشتن سینه میکند؟
تصمیمگیری در مورد جراحی و میزان برداشتن بافت سینه کاملاً به مرحله تومور تشخیص دادهشده بستگی دارد و این امر توسط جراح انجام میشود. جراح مشخص میکند که آیا تنها بخش حاوی توده برداشته شود یا نیاز به تخلیه کامل سینه و بررسی بافت زیر بغل وجود دارد. این تعیین مرحله در حین بررسیها و در حین جراحی انجام میشود.
*آیا افرادی که نارسایی تخمدان یا یائسگی زودرس دارند نیز در معرض ابتلا به این سرطان هستند؟
خیر هیچ ارتباطی باهم ندارند اما یائسگی دیررس یکی از عواملی است که فرد را در معرض خطر قرار میدهد.
نکته بعدی اینکه شیردهی، یک فاکتور محافظتکننده قوی در برابر ابتلا به این بیماری محسوب میشود. زنانی که باردار شده و شیردهی داشتهاند، کمتر در معرض خطر ابتلا هستند، اما این موضوع نیز بهطور مطلق ضامن محافظت کامل نیست.
*آیا راه حلی برای پیشگیری از این سرطان پستان وجود دارد؟
در مورد پیشگیری قطعی، باید گفت پیشگیری کامل وجود ندارد، تنها راهکار، تشخیص زودهنگام از طریق معاینات منظم و مداوم است.
اما خب بهطور کلی میتوان گفت هر عاملی که به آرامش بیشتر بدن کمک کند (ازجمله شرایط روحی-روانی، کیفیت هوا، آب و تغذیه)، قطعاً مقاومت بدن را در برابر بیماریها افزایش میدهد. با این حال، ارتباط مستقیمی که بتواند بهطور مشخص بین عواملی مانند آلودگی هوا و سرطان پستان اثبات شود، هنوز بهطور قطعی ثابت نشده است.
همانطور که عنوان شد راهکار اصلی مقابله با سرطان سینه، در معاینههای دورهای منظم، تشخیص زودهنگام و آگاهیبخشی فراگیر است. با وجود اینکه کشور در حال اجرای طرح ملی و ارزشمند ارائه ماموگرافی رایگان در بازه زمانی 26 مهر تا 3 آبان است، اما در سطح استان همدان، بهدلیل ضعف در هماهنگیها و اطلاعرسانی از سوی دانشگاه علوم پزشکی همدان، متأسفانه از این فرصت بهدرستی استفاده نشد.
این کوتاهی و اطلاعرسانی نکردن شفاف، حق دسترسی شهروندان همدانی به یک خدمت حیاتی و رایگان را از بین برد. گویی مسئولان این شهر، در از دست دادن فرصتهای طلایی برای شهروندان استاد شدهاند.سرطان پستان (Breast Cancer) همچنان بهعنوان یکی از شایعترین بیماریهای بدخیم در میان زنان در سراسر جهان شناخته میشود.
این سرطان هنگامی ایجاد میشود که سلولهای پستان بهطور غیر قابل کنترل رشد کرده و تومور تشکیل دهند. تومورهای بدخیم میتوانند در بافتهای اطراف یا حتی در قسمتهای دورتر بدن پخش شوند. با این حال، تشخیص و درمان زودهنگام میتواند به پیشگیری از این اتفاق کمک کند. با وجود پیشرفتهای چشمگیر در روشهای درمانی، آمارها نشان میدهند که تشخیص دیرهنگام همچنان عامل اصلی در کاهش نرخ بقای بیماران است.
به همین منظور ماه اکتبر بهعنوان ماه جهانی اطلاعرسانی درباره سرطان سینه (Breast Cancer Awareness Month)، انتخاب شده، این تاریخ مصادف با نهم مهرماه تا نهم آبانماه در ایران است. روبان صورتی نیز نماد بینالمللی آگاهیبخش درباره سرطان سینه است.
هرچند که زیرساختهای تشخیص و درمان در ایران رو به بهبود است، اما لزوم افزایش آگاهی عمومی، بهویژه در مورد غربالگریهای دورهای، همچنان یک ضرورت غیرقابل انکار است چراکه به گفته تمام متخصصان جراحی پستان، آگاهی زنان نقش عمده و چشمگیری در پیشگیری از سرطان سینه دارد.
بهدلیل اهمیت این موضوع مرضیه لشکری؛ رئیس اداره سرطان معاونت درمان وزارت بهداشت، از برگزاری طرح ملی «هفته ماموگرافی رایگان» خبر داد و گفت: این طرح از 26 مهر تا 3 آبان 1404 در مراکز درمانی منتخب کشور اجرا میشود و بانوان میتوانند در این بازه زمانی بهصورت رایگان ماموگرافی انجام دهند یا نوبت خود را رزرو کنند. به اذعان وی سالانه بیش از 19 هزار مورد جدید سرطان پستان در کشور ثبت میشود و روزانه بیش از 50 زن به این بیماری مبتلا میشوند. این بیماری حدود 26 درصد از کل سرطانهای زنان را تشکیل داده و یکی از علل اصلی مرگ ناشی از سرطان در بانوان بهشمار میرود.
اهمیت این پویش ملی تنها در ارائه خدمات نیست، بلکه در تغییر نگرش جامعه نسبت به معاینات پیشگیرانه نهفته است. به همین منظور با دکتر صغری ربیعی، استاد بازنشسته دانشگاه علوم پزشکی همدان و متخصص زنان، زایمان و نازایی، گفتوگو کردیم که در ادامه میخوانید:
*در ابتدا بفرمایید سرطان پستان چیست و چگونه تشخیص داده میشود؟
این پرسشی است که با افزایش آمارها اهمیت بیشتری پیدا میکند. در گذشته عنوان میشد که از هر هشت نفر یک نفر به این بیماری مبتلا میشود، اما در آمارهای جدید، این میزان افزایش یافته و در کشورهای پیشرفته که دادهها بهطور دقیق ثبت میشوند، این نسبت ممکن است به یک نفر از هر سه یا چهار نفر نیز برسد. متأسفانه کشور ما نیز با شیوع بسیار بالایی مواجه است و ما روزانه در محیط کار با موارد متعددی از این بیماری روبهرو هستیم.
از آنجا که سرطان پستان اغلب بدون علامت اولیه بروز میکند، تشخیص آن ممکن است به تأخیر بیفتد. مهمترین علامتی که یک فرد ممکن است خود متوجه آن شده و برای بررسی به پزشک مراجعه کند، مشاهده یک توده در سینه است. این توده معمولاً بدون درد است و با قوام نسبتاً سفت و ثابت (فیکس) که قابلیت حرکت ندارد، مشخص میشود و میتواند در هر قسمتی از سینه ایجاد شود. شایعترین محل بروز این تودهها، ربع خارجی و بالایی سینه است؛ اگرچه در سایر نقاط نیز ممکن است رخ دهد، اما آمار شروع از این ناحیه بیشتر است.
علاوه بر توده بدون درد که شایعترین علامت است، علائم دیگری نیز وجود دارند که نباید نادیده گرفته شوند:
1. ترشح خونی یا شفاف (آبکی) از نوک سینه: این ترشح اگر یکطرفه باشد، حتماً باید برای بررسیهای دقیقتر مورد توجه قرار گیرد.
2. سرطان التهابی پستان (Inflammatory Breast Cancer): این نوع خاص از سرطان ممکن است خود را شبیه علائم عفونت پستان نشان دهد؛ پوست ناحیه قرمز، متورم و دردناک میشود و ظاهر پوست شبیه پوست پرتقال میگردد. در خانمهایی که در سنین غیرشیردهی هستند و علائمی مشابه عفونت پستان مشاهده میکنند، حتماً باید احتمال وجود یک بیماری زمینهای مانند سرطان پستان مد نظر قرار گیرد.
3. سندروم پاژه: گاهی اوقات خارش مداوم در نوک سینه مشاهده میشود. اگر خارش بیش از یک یا دو ماه ادامه یابد و به داروهای ضدالتهاب و ضدخارش پاسخ ندهد، بهویژه اگر یکطرفه باشد، باید نمونهبرداری صورت گیرد، زیرا این علامت نیز میتواند نشانهای از سرطان پستان باشد.
*منظور از علائم یکطرفه بودن چیست؟
منظور این است که در یک طرف سینه این علائم ظاهر شود چراکه احتمال اینکه فردی همزمان هر دو سینه او درگیر باشد، بسیار نادر است؛ در اغلب موارد، علائم تنها در یکی از سینهها بروز میکنند.
*خانمها چقدر زمان دارند تا این بیماری را در مراحل ابتدایی شناسایی کرده و از پیشرفت آن جلوگیری کنند؟
نکته حائز اهمیت در مورد زمانبندی این بیماری این است که برای رسیدن یک توده سرطانی به اندازه دو سانتیمتر، حدود 20 سال زمان نیاز است. این بدان معناست که از لحظه شروع رشد سلولهای سرطانی تا زمانی که بیمار بتواند توده را با معاینه فیزیکی کشف کند، تقریباً دو دهه فرصت وجود دارد. بنابراین، خانمها حدود 20 سال فرصت دارند تا بیماریهای سینه خود را در مراحل بسیار ابتدایی تشخیص دهند.
*راهکار اساسی برای تشخیص زودهنگام چیست؟
راهکار اساسی انجام معاینات منظم است. این معاینات شامل موارد زیر میشود:
1. معاینه ماهیانه توسط خود فرد: خانمهایی که به سن بلوغ رسیدهاند، میتوانند پس از اتمام دوره قاعدگی و در حمام، بافت سینه خود را که در حالت خیس و بدون چربی بهتر قابل لمس است، معاینه کنند.
2. معاینه سالانه توسط پزشک: این معاینه برای همه بانوان لازم است.
3. افزایش حساسیت در سابقه خانوادگی: برای افرادی که سابقه خانوادگی سرطان پستان دارند، توصیهها شدیدتر است؛ ممکن است نیاز باشد معاینات سالی دو بار انجام و بررسیهای تشخیصی مانند سونوگرافی از سنین پایینتر و با فواصل زمانی کوتاهتر آغاز شود.
همانطور که گفته شد قدم نخست در تشخیص این سرطان، خودتشخیصی (Self-Examination) است؛ به این معنا که افراد باید خودشان بهطور ماهیانه سینههایشان را معاینه و سپس برای پیگیری، به پزشک متخصص مراجعه کنند. این معاینات توسط متخصصان زنان و همچنین جراحان عمومی، بهویژه آن دسته از جراحانی که فوق تخصص در زمینه پستان دارند، انجام میشود، اما بهطور کلی متخصصان زنان نقش محوری در این زمینه ایفا میکنند.
*این سرطان در چه سنی شایع است؟
سرطان پستان محدود به سن خاصی نیست؛ از زمانی که سینه زنانه شده و به بلوغ میرسد، احتمال بروز وجود دارد. شخصاً مواردی از سرطان سینه در سنین 18 و 22 سالگی نیز مشاهده کردهام. به همین دلیل، معاینات منظم باید حداقل از سن 18 سالگی آغاز شود.
برای افراد زیر 35 سال، بهدلیل سفت بودن نسبی بافت سینه و نفوذ دشوارتر اشعه ایکس، سونوگرافی سینه ابزار کمکی تشخیصی بسیار مفیدی است. در موارد مشکوک، امآرآی سینه میتواند کمک تشخیصی مؤثرتری باشد.
*علل و ریسک فاکتورهای ابتلا به این بیماری چه مواردی هستند؟
علت اصلی بسیاری از سرطانها مشخص نیست، اما در مورد سرطان پستان، سابقه خانوادگی یک مؤلفه بسیار مهم است. بهویژه، وجود جهش در ژنی به نام BRCA1 که قابل بررسی است، فرد را در گروه شدیداً در معرض خطر قرار میدهد و نیازمند مراقبتهای ویژه است. همچنین، سابقه سرطان در سایر ارگانهای مرتبط مانند سرطان تخمدان یا رحم نیز میتواند خطر را بالاتر ببرد.
* خانم دکتر لطفاً بفرمایید که تفاوت کیستهای سینه و توده سرطانی چیست؟ آیا این کیستها خطرناک هستند یا خیر؟
تفاوت اصلی در ساختار آنهاست؛ کیست همانطور که از نامش پیداست، یک توده دارای جدار است که معمولاً جدار آن نازک بوده و درون آن مایع تجمع یافته است. کیستها اغلب ماهیت هورمونی دارند، شایع هستند و خوشخیم بوده و ظرفیت تبدیل شدن به بدخیمی را ندارند.
اما توده سرطانی (سالید/توپر)؛ بهاصطلاح «توپر» هستند و هیچ ماده آبکی در داخل آنها وجود ندارد؛ بنابراین، افرادی که کیستهای متعدد دارند، نباید نگران باشند، زیرا این کیستها کاملاً تحت تأثیر نوسانات هورمونی قرار دارند و درد آنها معمولاً دوطرفه است و کاملاً با تودههای بدخیم تفاوت ماهوی دارند.
*چه زمانی این بیماری افراد را مجبور به جراحی و برداشتن سینه میکند؟
تصمیمگیری در مورد جراحی و میزان برداشتن بافت سینه کاملاً به مرحله تومور تشخیص دادهشده بستگی دارد و این امر توسط جراح انجام میشود. جراح مشخص میکند که آیا تنها بخش حاوی توده برداشته شود یا نیاز به تخلیه کامل سینه و بررسی بافت زیر بغل وجود دارد. این تعیین مرحله در حین بررسیها و در حین جراحی انجام میشود.
*آیا افرادی که نارسایی تخمدان یا یائسگی زودرس دارند نیز در معرض ابتلا به این سرطان هستند؟
خیر هیچ ارتباطی باهم ندارند اما یائسگی دیررس یکی از عواملی است که فرد را در معرض خطر قرار میدهد.
نکته بعدی اینکه شیردهی، یک فاکتور محافظتکننده قوی در برابر ابتلا به این بیماری محسوب میشود. زنانی که باردار شده و شیردهی داشتهاند، کمتر در معرض خطر ابتلا هستند، اما این موضوع نیز بهطور مطلق ضامن محافظت کامل نیست.
*آیا راه حلی برای پیشگیری از این سرطان پستان وجود دارد؟
در مورد پیشگیری قطعی، باید گفت پیشگیری کامل وجود ندارد، تنها راهکار، تشخیص زودهنگام از طریق معاینات منظم و مداوم است.
اما خب بهطور کلی میتوان گفت هر عاملی که به آرامش بیشتر بدن کمک کند (ازجمله شرایط روحی-روانی، کیفیت هوا، آب و تغذیه)، قطعاً مقاومت بدن را در برابر بیماریها افزایش میدهد. با این حال، ارتباط مستقیمی که بتواند بهطور مشخص بین عواملی مانند آلودگی هوا و سرطان پستان اثبات شود، هنوز بهطور قطعی ثابت نشده است.
همانطور که عنوان شد راهکار اصلی مقابله با سرطان سینه، در معاینههای دورهای منظم، تشخیص زودهنگام و آگاهیبخشی فراگیر است. با وجود اینکه کشور در حال اجرای طرح ملی و ارزشمند ارائه ماموگرافی رایگان در بازه زمانی 26 مهر تا 3 آبان است، اما در سطح استان همدان، بهدلیل ضعف در هماهنگیها و اطلاعرسانی از سوی دانشگاه علوم پزشکی همدان، متأسفانه از این فرصت بهدرستی استفاده نشد.
این کوتاهی و اطلاعرسانی نکردن شفاف، حق دسترسی شهروندان همدانی به یک خدمت حیاتی و رایگان را از بین برد. گویی مسئولان این شهر، در از دست دادن فرصتهای طلایی برای شهروندان استاد شدهاند.
دیدگاه شما