به گزارش بهارانه به نقل از شیعه نیوز:

س- در ابتدا یک ارزیابی کلی از زمینه پیدایش و حضور مسلمانان در کشور تایلند داشته باشید؟

ج- جمعیت هفت میلیونی مسلمان تایلند،در سه استانِ «یالا»، «ناراتیوات» و«پاتانی» زندگی می‌کنند. از هرپنج نفر مسلمان، چهار نفر آنها دارای نژاد مالزیایی یا «مالایو» هستند که این امر نشانگر نفوذ فرهنگ مالزی در این منطقه است. «پاتانی» درسال 1936 یک منطقه سلطان‌نشین بوده که در اجرای سیاست استعمار انگلیس مبنی بر تضعیف قدرت مسلمانان مالزی و به موجب معاهده بانکوک میان بریتانیای کبیر و سیام به تایلند ملحق شد. پاتانی یا «فطانی» در طول سده‌های هشتم تا هجدهم، مرکز مهم تجارت میان چین و آسیای جنوب شرقی بود. گرایش دربار سلطنتی به پاتانی، آن را قادر ساخت از مزایای اقتصادی و سیاسی که رابطه با جامعه مسلمانان را به ارمغان می‌آورد، بهره مند شود. پاتانی از کانون‌های اسلام در جنوب شرقی آسیا به شمار آمده و در تاریخ اسلام به دو دلیل عمده شهرت دارد: نخست داشتن سنتی دیرپا و مداوم در زمینه کتابت که عبارت است از آثاری در زمینه فقه، کلام و تصوف که به زبان جاوه ای با استفاده از خط عربی تألیف می‌شد. بنیانگذار این سنت و پرکارترین مؤلف آن داوود بن عبدالله بن ادریس الفطانی بود. دلیل دوم که با دلیل نخستین بی ارتباط نیست - آن است که پاتانی به عنوان موطن سنت متمایز تحصیل و تدریس اسلامی شهرت داشت. تدریس اسلام در مراکزی به نام «پندک» انجام می‌شد. پندک‌ها مؤسسات خصوصی اسلامی سنتی بودند و آنجا به مردان و زنان مسلمان موضوعات اسلامی آموزش داده می‌شد. بسیاری از فارغ التحصیلان پندک‌ها برای ادامه تحصیل به مکه، مدینه و قاهره می‌رفتند. مسلمانان پاتانی، پندک را حافظ دین و زبان و فرهنگ خود می‌دانند، از این رو این نهاد در سراسر قرن بیستم برای حکومت تایلند مهم بوده است.

س- سابقه تعامل حاکمان کشور تایلند در طول تاریخ با مسلمانان چگونه بوده و چه جایگاهی برای آنها قائل بودند؟
ج- تایلندی‌ها اوایل به مسلمانان «خائک» یا مهمان می‌گفتند، اما بعدها سیاست دولت به جذب مسلمانان متمایل شده و به همین دلیل پرداخت کمک هزینه تحصیلی به مدارس مذهبی مشروط بر آموزش موضوعات غیرمذهبی، تلاش برای برپایی شوراهای رهبران مذهبی برای مشاوره و ارشاد، انتشار ترجمه‌های تایلندی قرآن و امتیازهایی در زمینه پوشش اسلامی انجام شده است. البته تلاش برای بهبود وضعیت اقتصادی این منطقه تاکنون با کم توفیقی روبه‌رو بوده که دلایل آن پیچیده است. اما بی میلی به سرمایه گذاری در منطقه‌ای که تاریخ متشنج داشته از جمله این دلایل است.

س- کدام یک از مذاهب اسلامی در کشور تایلند فعال هستند و از اکثریــت برخور‌دارند؟
ج در سالهای اخیر، اکثریتِ بودایی تایلند، کم کم دستگاه اداری، زبان و مدارسِ خود را در این منطقه تقویت کردند. وهابیون تندرو در جنوب تایلند فعالیت دارند اما در اقلیت هستند و پایگاه قدرتمندی ندارند. از طریق آنها تفکر انحرافی «طالبانیزم» پس از جنوب فیلیپین و اندونزی در جنوب تایلند رخنه کرده است. بسیاری از شیوخ تایلندی فارغ التحصیل الازهر هستند و تعدادی از مدرسین مصری نیز در مدارس اسلامی تایلند به ویژه جنوب این کشور تدریس می‌کنند. مسلمانان تایلند مخالف وهابیت بوده و به همین دلیل از مدرسین مصری که فاقد گرایشات وهابی هستند بیشتر استفاده می‌کنند. گروه‌های سیاسی مسلمان تایلند نیز از تعالیم اخوان‌المسلمین مصر تأثیر پذیرفته‌اند.

مسلمانان این کشور از لحاظ اقتصادی،اجتماعی و مذهبی که دین اکثریت مردم آن، بودیسم و شخص اول مملکت پادشاه است در چه وضعیتی هستند؟
باید توجه کرد که مشکلات امروز مسلمانان کشور تایلند ریشه در مسائل اقتصادی و اجتماعی دارد. وضعیت اقتصادی آنها ضعیف است. تعدادی از آنها به‌خاطر فقر مجبورند زمین‌های خود را که در طول نسل‌های متعدد به‌دست آورده‌اند، بفروشند. از نگاه اجتماعی نیز مسلمانان در دولت‏ حضور رسمی ندارند و فقط در پارلمان که بیش از دویست ‏نماینده دارد، تنها 9 نماینده دارند و چون متفرق و پراکنده هستند، نمی‏توانند نمایندگان خودرا در مناطق مسلمان‏نشین انتخاب کنند و به همین دلیل نیز در مسائل عمومی کشور دخالت‏مؤثر ندارند. در دستگاه‌های دولتی، سازمان خاصی برای حمایت و اداره امور مسلمانان وجود ندارد که توجه به حل این مشکلات می‌تواند موجب تقویت اعتماد دولت و مسلمانان شود. البته آنان در عبادات و فعالیت‌های تبلیغی آزاد هستند و این نقطه قوت دولت است. برای مثال اجرای برنامه‏های تبلیغی از طریق تهیه و توزیع نشریات اسلامی و برگزاری سخنرانی‌های مذهبی در مساجد و از طریق رادیو به زبان‌های تائی و مالائی، اعزام مسلمانان به حج وپخش سخنرانی‌های مذهبی و اخبار جهان اسلام نقاط مثبت این تعامل هستند.

س- وضعیت مراکز و مدارس اسلامی و مساجد مسلمانان از نظر فیزیکی و فعالیت‌های مذهبی و دینی در این کشور چگونه است؟
ج- در بانکوک 170 مسجد وجود دارد. اما در جنوب این کشور تعداد مساجد و مراکز اسلامی بی‌اغراق به هزاران می‏رسد. شوراهای اسلامی بر این مساجد و مراکز نظارت دارند. تعداد مساجد تایلند شاید حدود 2500 باب باشد. معمولاً در کنار هر مسجد هم یک مرکزآموزش اسلامی ایجاد شده است و مسلمانان تایلند در برپایی شعائر اسلامی و ساختن مساجد و مراکز اسلامی و برگزاری‏جشن ها برای مناسبت‌های مختلف دینی از آزادی نسبی برخوردار هستند و از بزرگترین‏فعالیت‌های آنان می‌توان برگزاری منظم کنفرانس حج در بانکوک را نام برد که نمایندگان ‏مسلمانان مناطق مختلف تایلند در آن شرکت می‏کنند. رشد بیداری اسلامی در تایلند کاملاً آشکار است‏ و این مطلب را در محلات و رستوران‌ها که دیوارهای آنها با آیات قرآن کریم و عکس هایی ازاماکن مقدسه بخصوص مکه معظمه تزئین شده می‌توان دید.
مرکز اسلامی بانکوک، عهده‏دار امورمسلمانان تایلند است و سرپرستی مسلمانان در کلیه امور دینی و اجتماعی از جمله مسائل مربوط به مساجد نظیر تهیه مخارج ساختمان و تعمیرات آنها را در برنامه دارد. اجرای برنامه‏های تبلیغی از طریق تهیه و توزیع نشریات اسلامی و برگزاری‏سخنرانی‌های مذهبی در مساجد و از طریق رادیو و مدیریت برنامه‏های اسلامی رادیو تایلند نیز از وظایف این مرکز است.

علاوه بر مراکز اسلامی، حدود 600 مدرسه یا «پونداک» مربوط به مسلمانان هم وجود دارد. همان گونه که قبلاً ذکر شد مسلمانان بسیارعلاقه‏مند هستــند که فرزندانشان اصول دین و علوم اسلامی را یاد بگیرند و این مطلب‏ اصالت اسلامی آنان را حفظ می‏کند. دختران زیادی تحصیــل در این مدارس را ترجیح‏می‏دهند زیرا تحصیل در مدارس دولتی با مشکلات عدیده همراه است. عمده دروس آموزش ادعیه، قرائت و حفظ قرآن کریم، حدیث، فقه و حقوق اسلام است. شیوه ثبت نام در مدارس اسلامی ساده و تقریباً مجانی است و این مدارس اساساً کمک مالی از دولت دریافت ‎نمی کنند و از طریق کمک افراد خیر یا زکات تأمین می‌شوند. رفتن به خارج از کشور برای تکمیل علوم دینی هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بهترین مکان را در خاورمیانه ،عربستان سعودی، مصر و لیبی می‌دانند. کسانی که به زبان عربی مسلط باشند، از مقام علمی و رتبه خوبی نزد دیگران برخوردارند. برخی از معلمان دینی مالزیایی، اندونزیایی و خاورمیانه‌ای هم با همان روحیه ساده‎زیستی در کنار مردم و به شیوه آنان زندگی می‌کنند. در این جامعه به مدیران و معلمانی که خود را وقف گسترش دین مبین اسلام کرده‌اند احترام زیادی می‌گذارند. مسجد جامع بانکوک هم در کنار مرکز اسلامی واقع است. مسجد قدیمی«تان سون» نیز بیش از 300 سال قدمت دارد و چند تن از شیخ الاسلام‌های تایلند از جمله نوادگان شیخ احمد قمی، در قبرستان کنار آن دفن هستند. بر روی برخی از قبور هم به فارسی اسامی درگذشتگان نظیر «غلام عباس»، «غلام علی»و «غلام رسول» نوشته شده که نشان از هویت ایرانی آنان می‌دهد.

س-سابقه حضور شیعیان و ایرانیان در این کشور به چه زمانی برمی گردد و اساسا شرایط شیعیان در تایلند چگونه است؟
ج- در تایلند، افکار و اندیشه‏های شیعی و ایرانی بیشتر از طریق کاروان های تجاری دریایی ایران در قرن سوم هجری و از طریق مبلغان مذهبی در جنوب شرقی آسیا رواج یافت. شکل‏گیری دولت های اسلامی در این منطقه و نفوذ عالمان و تاجران ایرانی در دربار برخی از سلاطین و کسب مناصب بالا نیز باعث ترویج فرهنگ ایرانی و شیعی در منطقه شد. ابن بطوطه در سده هشتم هجری در سفرنامه خود از ایــرانیــان برجستــه‏ای چون امیر سید شیرازی، تاج الدین اصفهانی و دریاسالاری به نام بهروز یاد کرده است که در آن زمان در جاوه و سوماترای شمالی زندگی می‏کرده‏اند. براســاس تاریـخ مالاوی، سلطان علاءالدین رعایت شاه پادشاه مالاکا، شیعه مذهب بود و تفکر تشیع را در آن ناحیه تبلیغ می‏کرد و چندین حوزه علمیه را در این منطقه بنا نهاد. شیخ احمد قمی نیز در تایلند نقش مشابهی ایفا کرد. پس از نفوذ اسلام به تایلند، مسلمانان توانستند موقعیت‏خاصی برای خود به دست آورند و مشارکت آنان با دولت در زمان شیخ احمد قمی شخصیت مهاجر ایرانی به اوج خود رسید. وی توانست کلاس‌های مذهبی را برای خارجیان و همچنین اهالی مقیم آیوتایا برگزار کند و حضور شیخ احمد در دربار ‏موجب شد تا تجار مسلمان از امتیازهای‏ بازرگانی برخوردار شوند. به علت ارتباط خوب دربار با مسلمانان زمینه برای تبلیغ اسلام فراهم بود و در نتیجه در سال 1686، تنها در شهر تناسریم 10هزار مورد از تشرف غیر مسلمانان به دین اسلام اتفاق افتاد. در همان زمان در پایتخت کشور سیام دو‌هزار شیعه در مراسم سوگواری امام حسن(ع) و امام حسین(ع) شرکت می‌کردند و از ارج و قرب زیادی در پیش پادشاه برخوردار بودند. با توسعه کمی و کیفی جامعه مسلمانان، شاه‏درصدد برآمد تا آنها را به عنوان یکی از اقلیت‌های رسمی مورد شناسایی قرار دهد. به این‏ترتیب شیخ احمد علاوه بر مناصب اداری، تجاری و سیاسی به سمت رئیس جامعه‏ مسلمانان سیام نیز منصوب گردید و بعدها به عنوان نخستین شیخ‏الاسلام سرزمین تایلندشناخته شد. هر سال روزهفتم خرداد سالروز ساخت مقبره شیخ احمد قمی است و مراسم گرامیداشت شیخ احمد قمی نخستین شیخ الاسلام ایرانی تبار تایلند در چنین روزی هر سال در کنار مقبره شیخ احمد در شهر آیوتایا پایتخت سابق تایلند برگزار می‌شود. جالب این است که در این آئین، مسلمانان و بودائیانی که از نوادگان شیخ احمد قمی هستند در کنار هم یاد جد خود را گرامی می‌دارند. برخی از نوادگان شیخ احمد حدود صد سال بعد از وی مذهب خود را به بودایی تغییر داده و بسیاری از نوادگان وی نیز مسلمان باقی مانده بودند. همه‌ساله این دو نسل در کنار یکدیگر با برپایی آئین‌های خاص خود یاد جد ایرانی تبار را گرامی می‌دارند.

آیا شیعیان نیز از مساجد و مدارس و حتی قبرستان مخصوص برای دفن اموات خود برخوردار هستند و حضور و نفوذ ایرانی ها در میان آنها چگونه است؟
مساجد «پتونگ تانگ اسلام»، امامباره و فلاح در مرکز بانکوک قرار دارند. مسجد امامباره قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و توسط مرحوم آیت‌الله‌العظمی خوئی(ره) تأسیس شده و در کنار آن حوزه علمیه دارالعلم هم قراردارد. مسجد فلاح نیز قدمت زیادی دارد و از حیاط آن به عنوان قبرستان شیعیان استفاده می‌شود. مسجد «پتونگ تانگ اسلام» که از مساجد قدیمی تایلند است بیش از 150 سال سابقه فعالیت دارد و در منطقه شیعه نشین واقع است. مسجد صاحب الزمان(عج) در 70 کیلومتری بانکوک واقع است و امام آن شیخ نعیم نام دارد که در حوزه علمیه قم تحصیلکرده است. سردر و محراب مسجد الهدی با کاشی‌های ایرانی مزین شده و حال و هوای ایرانی دارد که مؤسس و امام آن شیخ غلامعلی نام دارد. مسجد امام علی(ع) بزرگترین مسجد شیعیان بانکوک است. مسجد روح‌الله نیز پس از انقلاب و به یاد بنیانگذار و معمار انقلاب اسلامی ایران ساخته شده است وسعت مسجد روح‌الله بیش از دویست مترمربع است و خیابان مجاور این مسجد نیز روح‌الله نام دارد. مدرسه المهدی نیز با مساحتی مشابه در حاشیه این مسجد قرار دارد،که وظیفه آموزش دانش آموزان پسر را به عهده دارد. مساجد امام باقر(ع) و امام‌حسین(ع) نیز در شهر ساتون فعال است. این شهر بیشترین جمعیت شیعه را دارد. تعداد شیعیان تایلند بیش از سی هزار نفر است که اکثر آنان پس از پیروزی انقلاب اسلامی شیعه شده اند. مدرسه اسلامی المهدیه از سوی مراکز آموزشی ایران تأسیس و اداره می‌شود و اختصاص به آموزش دانش آموزان دختر دارد. محل مدرسه در حاشیه بانکوک قرار دارد. استادان تایلندی که در حوزه علمیه مشهد و قم تحصیل کرده‌اند مدرسین این مدرسه هستند و به تدریس دروسی نظیر: اخلاق؛ حدیث شناسی؛ نحو؛ فقه واحکام مشغول هستند. مؤسسه قرآنی رسول اعظم و مؤسسه دارالقرآن نیز کار تعلیم و آموزش قرآن به مسلمانان را به عهده دارند.

عزاداری برای شهادت
امام حسین(ع) در این مساجد رواج دارد ویکی از سنت های رایج و دیرپای جامعه مسلمانان تایلند، مراسم دهه اول محرم بویژه روز عاشوراست که در نقاط مختلف برپا می‏شود. ذکر شهادت امام حسین (ع) در این مساجد، با حمل نمادهایی چون تابوت، ذوالجناح و پختن غذای عاشورا انجام و میان مردم توزیع می‏گردد. به اعتقاد شیعیان انجام اموری مانند ازدواج، کارهای مهم تجاری، کاشت یا درو، موجب هتک حرمت ماه محرم می‏شود.