به گزارش «جوان»، آدینه هفته گذشته محمد علی نجفی در بازگشت از نیویورک با جامی سیمین وارد فرودگاه ایران شد که از آن به عنوان جام شیردال یاد می‌شود. دولت امریکا این جام را نمادی در جهت اشاعه همکاری‌های فرهنگی میان دو کشور به ویژه میان دو موزه ملی ایران و موزه متروپولیتن امریکا دانست که نجفی در بخشی از سفر به نیویورک با مسئولان این موزه دیدار کرده بود. اما به محض ورود جام شیردال به ایران، برخی باستان‌شناسان کشورمان با اشاره به آنچه اسکار ماسکارلا باستان‌شناس موزه متروپولیتن در برخی نشریات منتشر کرده است، موضوع اصل نبودن این جام را مطرح کردند.

به عقیده ماسکارلا این جام کپی شده از یک کار اصلی است که ممکن است مربوط به غار کلمانکره یا پلدختر لرستان باشد و جالب است که اشیای موجود در غار کلمانکره در سال 1362 به غارت رفته‌اند و کپی‌های بسیاری از اشیای موجود در آن غار توسط جاعلان حرفه‌ای ساخته شده است. حالا این احتمال وجود دارد که جام شیردال هم از جمله مولاژهای کپی شده از اشیای به غارت رفته غار کلمانکره باشد. جام شیردال پس از ورود به ایران برای ثبت و شناسنامه‌دار شدن راهی مخزن موزه ملی ایران شد. احتمال مولاژ بودن این جام هنگامی قوت می‌گیرد که مهناز گرجی، رئیس این موزه نیز در اظهارنظر عجیبش می‌گوید «به فرم شکلی این اثر تاریخی کاری نداریم و پیام آن برای ما اهمیت دارد که عمیق‌تر از شکل ظاهری جام است!» اثری که به زعم مدیران سازمان میراث فرهنگی بیش از هر چیز در سایه معادله‌های سیاسی دارای ارزش‌های نمادین دیپلماتیک است.

مهدی حجت، قائم مقام ریاست و معاون سازمان میراث فرهنگی در گفت و گو با « جوان » و در پاسخ به این سؤال که آیا باید بالاخره این اثر را اصل دانست یا مولاژ می‌گوید: « نباید درباره این موضوع صحبتی بکنیم(!) طرف امریکایی مقابل ما گفته است که ما این جام را به عنوان نماد همکاری فرهنگی به شما می‌دهیم و ما هم طبیعتاً این اثر را به عنوان نماد فعالیت فرهنگی قبول کردیم و آن را با همین عنوان در موزه ملی قرار دادیم؛ هیچ کاری هم به این نداریم که جنس این اثر از طلا، نقره، برنز یا مس است.» حجت که از بنیانگذاران سازمان میراث فرهنگی کشور محسوب می‌شود، در پاسخ به این سؤال که آیا نباید حداقل قدمت این اثر به طور دقیق مشخص شود یا خیر نیز پاسخ داد: « برای چه باید مشخص شود؟ وقتی یک نفر به شما گل می‌دهد و می‌گوید من دوست شما هستم، از او می‌پرسید که این گل چند تا برگ دارد و جنس و قیمت آن چیست؟! آنها نگفته‌اند که ما این شئ را به عنوان یک شئ تاریخی اصل به شما هدیه می‌دهیم؛ گفته‌اند که آن را در گمرک توقیف کرده‌اند.»

این در حالی است که شبکه‌ها و برخی سایت‌های خبری امریکایی در یک هفته گذشته با اشاره به بازگشت شیردال به ایران از قدمت 2700 ساله آن خبر دادند. سایت ان‌بی‌سی نیوز مربوط به شبکه خبری ان‌بی‌سی امریکا در گزارشی درباره این جام، از آن به عنوان یک اثر 2700 یاد کرده که از یکی از غارهای ایران غارت شده است و سپس مقامات گمرک ایالات متحده امریکا آن را حدود یک دهه پیش توقیف کرده‌اند. ان‌بی‌سی‌ نیوز در ادامه گزارش خود از ارزش بیش از یک میلیون دلاری جام شیردال خبر داده و قدمت آن را به قرن 700 سال پیش از میلاد تخمین زده است.

ان‌بی‌سی‌ نیوز با ذکر نقل قولی از جیمز مک اندرو، نماینده ارشد و مأمور ویژه اموال فرهنگی مربوط به امور مهاجرت امریکا که در سال 2012 گفته بود جام شیردال نمی‌تواند به ایران بازگردد، ادامه می‌دهد: «شیردال سال‌ها در انباری واقع در نیویورک نگهداری می‌شد و مقامات امریکا اعتقاد داشتند که تا زمان بازگشت روابط ایران و امریکا به حالت اولیه نمی‌توانند شیردال را به ایران بازگردانند.»

همچنین یکی از سایت‌های خارجی با انتشار عکسی از شیردال که منبع آن وزارت امور خارجه امریکا است، نوشته است: « وزارت امور خارجه امریکا این تصویر را در توئیتر به اشتراک گذاشت و نوشت که امریکا این شئ متعلق به قرن هفتم میلادی را که سال 2003 در مرز گمرکی امریکا از یک قاچاقچی کشف شده بود به ایران بازگردانده است.»

این توصیفات و تشریفات حکایت از این دارد که به عقیده امریکایی‌ها شیردال یک جام تاریخی اصل است، با این وجود حجت صرفنظر از گمانه‌زنی سایت‌های امریکایی درباره ارزش تاریخی شیردال به « جوان » می‌گوید: « آنها فقط حدس زده‌اند که این اثر 2700 سال قدمت دارد. قاچاقچی که قصد داشته این اثر را وارد خاک امریکا کند، ادعا کرده است که این اثر متعلق به کشور سوریه است. امریکایی‌ها پس از بررسی شیردال متوجه شده‌اند که شکل و شمایل این اثر شبیه آثار تاریخی ایرانی است و پس از 10 سال نگهداری از آن، حالا آمده‌اند و گفته‌اند که چون این اثر متعلق به شما است ما آن را به عنوان نماد حسن نیت خود تحویل شما می‌دهیم.»

حجت با اشاره به اینکه «دندان اسب پیشکش را نمی‌شمارند»، ادامه می‌دهد: « اگر آنها ادعا می‌کردند که این اثر چنین و چنان است، ما هم جواب می‌دادیم ولی چون شیردال فقط به عنوان نماد همکاری فرهنگی به ما هدیه شده است ما هم به همین عنوان آن را قبول کردیم و مجاز نیستیم وارد بحث‌های حاشیه‌ای شویم. یک عده علاقه دارند که این بحث‌های حاشیه‌ای را مدام دنبال کنند ولی به نظر من صلاح نیست که این اتفاق بیفتد.»

جام شیردال هم اکنون در مخزن موزه ملی ایران نگهداری می‌شود؛ همان مکانی که مدت‌ها پیش و در زمان ریاست حمید بقایی بر سازمان میراث فرهنگی میزبان نمایش چند ماهه منشور کوروش بود. دولت محمود احمدی نژاد، منشور کوروش را از موزه بریتانیای انگلیس قرض گرفت اما در همان روزها نیز جنجال‌ها و حرف و حدیث‌های فراوانی مبنی بر مولاژ بودن این اثر بر سر زبان‌ها افتاد و بسیاری ورود و خروج پر تنش این اثر را دلیل خوبی برای اشاعه همکاری میان دو موزه ملی و موزه بریتانیای انگلیس ندانستند.

درباره جام شیردال هنوز هم به طور قطع نمی‌توان درباره اصل یا تقلبی بودن این اثر نظری داد اما قائم مقام ریاست سازمان میراث فرهنگی در پاسخ به این سؤال که آیا امکان آن وجود دارد که یک شئ فاقد ارزش تاریخی در موزه ملی ثبت و به نمایش در بیاید به « جوان » می‌گوید: « شیردال به عنوان یک اثر تاریخی قرار نیست به نمایش در بیاید، فقط قرار است به عنوان نماد همکاری فرهنگی میان دو موزه ملی ایران و موزه متروپولیتن در موزه ملی قرار بگیرد.» حجت همچنین درباره برخی شنیده‌ها مبنی بر اینکه سازمان بنا به حساسیت‌های سیاسی فعلاً قصد پرداختن به این مسئله و حواشی پیرامون آن را ندارد نیز می‌گوید: « چرا باید چنین چیزی مطرح شود؟ من درباره فلسفه این قضیه صحبت می‌کنم. سازمان این را به عنوان یک نماد همکاری فرهنگی قبول کرده است و در موزه هم به عنوان نماد همکاری فرهنگی ثبت شده است.»

جام شیردال کماکان در دو راهی اصل یا بدل بودن بلاتکلیف است؛ اگر این اثر اصل باشد و مدیران این سازمان راغب به اثبات این موضوع باشند انتظار می‌رود که شماری از باستان‌شناسان شناخته شده برای گمانه‌زنی علمی درباره قدمت آن به موزه ملی فراخوانده شوند و چنانچه این جام مولاژی بیش نباشد، این برداشت ایجاد می‌شود که امریکایی‌ها بی‌گدار به آب نمی‌زنند و در حالی که امانت 80 ساله هزاران قطعه از الواح چند هزار ساله ایرانی کماکان در مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو مسدود و بلااسترداد باقی مانده است، اصل چنین اثر تاریخی ارزشمند 2700 ساله‌ای به چنین آسانی به ایران عودت نمی‌شود کما اینکه گفته می‌شود اصل این اثر در کنار آثار مشابه آن سال‌ها پیش از غار کلمانکره به یغما رفته است. گفتنی است که دال به معنی عقاب است و جام شیردال یا جام شیر و عقاب که تجسمی از یک شیر با سر عقاب است تشابه اسمی با کتاب «عقاب و شیر» جیمز بیل نویسنده امریکایی دارد که در آن به استناد 30‌سال حضور خود در ایران به قطع روابط ایران (شیر) و امریکا (عقاب) پر‌داخته و در سراسر کتاب از این قطع رابطه حسرت‌ها خورده است.

منبع:رجانیوز